Een op vijf gebruikers van sportfaciliteiten in de Brusselse publieke ruimte is vrouw

Van een voetbalterrein tot outdoor fitnesstoestel, er zijn tal van vrij toegankelijke sportfaciliteiten in het Brussels Gewest. Al worden ze door een overwegend mannelijk publiek gebruikt. Uit een bevraging door perspective.brussels blijkt dat ongeveer een op vijf van de gebruikers vrouw is. Het beeld verschilt naargelang de voorziening in kwestie en de manier waarop ze is ingericht. De helft van de vrouwelijke bevraagden geeft aan dat de afwezigheid van toiletten en de onveiligheid belangrijke hindernissen zijn om publieke sportinfrastructuur meer te gebruiken.

Het Gewest en de gemeenten ontwikkelen een strategie voor de vrije sportfaciliteiten op het Brussels grondgebied. Het nieuwe skatepark aan de Materialenkaai, met een oppervlakte van 2.150 m², is hier een goed voorbeeld van. Deze faciliteiten bieden de mogelijkheid om gratis in de publieke ruimte aan sport te doen. Ze zijn niet enkel van belang voor het welzijn en de levenskwaliteit in de stad, ze stimuleren ook de sociale cohesie.

Het gaat om heel uiteenlopende faciliteiten: petanqueterreinen, voetbal- en basketbalvelden, outdoor fitnesstoestellen, outdoor pingpongtafels, atletiek- en Finse pistes, skateparken en beachvolleyterreinen. Ze worden beheerd door Leefmilieu Brussel of een van de 19 Brusselse gemeenten. Ook niet-gedefinieerde ruimten tellen mee (zoals grasvelden of verharde gebieden). Daar wordt op een spontane manier een sport of recreatie gedaan, al dan niet aan de hand van tijdelijk materiaal.

Vrouwen doen het meest aan sport in niet-gedefinieerde publieke ruimte

De bevraging gebeurde in twee delen. Ten eerste, een terreinbevraging op de verschillende plaatsen met een vrij toegankelijke sportfaciliteiten en ten tweede, een online bevraging. In de zomer van 2024 kon een groep van 981 ‘gebruikers’ op het terrein geïnterviewd worden. Deze groep bestond voor slechts 22% uit vrouwen.

Al toont de bevraging dat de aanwezigheid van vrouwen verschilt naargelang het type infrastructuur. We zien een sterkere aanwezigheid van vrouwelijke sporters bij niet-gedefinieerde publieke ruimte (40%), beachvolleyterreinen (37%) en atletiek- en Finse pistes (36%).

Daarentegen zien we een lage aanwezigheid van vrouwen op de basketbalterreinen (8,4%), voetbalterreinen (2,8%) en outdoor fitnesstoestellen (2%).

De verschillende types faciliteiten in het Brussels Gewest werden bestudeerd. De helft van het totale aanbod in het Gewest bestaat uit buitensportterreinen (voetbal en basketbal, goed voor 34%) en outdoor fitnesstoestellen (15%). De gebruikers van deze twee categorieën zijn overwegend mannelijk (slechts 5% van de gebruikers is vrouw).

Gebrek aan toiletten grootste hindernis bij vrouwelijke buitensporters

De online bevraging, waaraan 405 mensen deelnamen, liet toe om de mening te verzamelen van zij die geen gebruik maken van de sportfaciliteiten en de ervaren hindernissen te kennen.

Een belangrijk positief aspect is de gratis toegankelijkheid. Dit wordt door de helft van de bevraagden aangehaald als het grootste voordeel van de voorzieningen.

De barrières voor het gebruik van de voorzieningen zijn dan weer niet dezelfde bij vrouwen en mannen. De helft van de vrouwelijke respondenten bij de online bevraging identificeert het gebrek aan toiletten en de onveiligheid als belangrijke hindernissen bij het gebruik van vrij toegankelijke sportfaciliteiten. Het gebrek aan beschutting, verlichting en veiligheid worden proportioneel vaker vermeld door vrouwelijke respondenten.

Tot slot geeft 30% van de vrouwelijke respondenten ‘de blik van anderen’ aan als een hindernis, tegenover 10% bij de mannelijke respondenten.

Van praktische aanvullingen tot nieuwe sporten in de publieke ruimte

De vrije sportfaciliteiten spelen een rol in de gezondheid en het welzijn in de stad. Het is belangrijk dat het Gewest en de gemeenten blijven investeren in deze infrastructuur, of het nu gaat om nieuwe infrastructuur of het verbeteren en onderhouden van de bestaande.

Om ervoor te zorgen dat deze infrastructuur in de toekomst toegankelijk kan blijven voor zoveel mogelijk mensen, doet Perspective in de studie volgende aanbevelingen:

• Meer voorzieningen voor sporten die vandaag de dag niet echt een plaats hebben in de publieke ruimte (zoals yoga, dans en gymnastiek)
• Meer voorzieningen die volgens onze bevraging door een gemengd publiek worden bezocht (zoals beachvolleybalvelden en atletiek- en Finse pistes)
• Aandacht voor de locatie van de infrastructuur met een goed evenwicht tussen een goede zichtbaarheid in de publieke ruimte en discretie
• Aanvullende faciliteiten voor de sportvoorzieningen (zoals toiletten, waterfonteinen, beschutting voor het creëren van schaduw en bewegwijzering)