Naar veerkrachtige Europese steden en gebieden

Op 30 november en 1 december 2020 hebben de Europese ministers voor stedelijke ontwikkeling en territoriale samenhang twee belangrijke documenten voor Europese steden en regio's goedgekeurd: het nieuwe Handvest van Leipzig en de Territoriale Agenda 2030.

Het nieuwe Handvest van Leipzig: ‘The transformative power of cities for the common good’.

Het eerste Handvest van Leipzig over duurzame Europese steden, dat in 2007 werd aangenomen, legde voor het eerst de beginselen van geïntegreerde en duurzame stadsontwikkeling en multilevel governance vast.

Onder impuls van Duitsland werd in 2018 een Europese dialoog opgezet, die leidde tot een follow-up van het handvest om het aan te passen aan de nieuwe Europese en internationale uitdagingen. Het nieuwe handvest definieert de drie dimensies van de Europese stad van morgen: ecologisch, sociaal en economisch, voor een groene, eerlijke en productieve stad. Het handvest bevestigt de sleutelrol van de digitalisering als transversale dimensie.

Waar het Handvest van 2007 zich richtte op wijken in moeilijkheden, bestrijkt de nieuwe versie verschillende schalen van interventie, van wijk tot functioneel en grootstedelijk gebied. Het versterkt ook belangrijke beginselen voor het bestuur van steden, zoals de territoriale aanpak, de geïntegreerde benadering en multilevel governance, terwijl ook nieuwe beginselen worden geïntegreerd, zoals stedelijke ontwikkeling voor het algemeen belang en burgerparticipatie en co-creatie.

Nieuw ten opzichte van 2007 is dat het handvest een uitvoeringsdocument bevat. Dit maakt de geconsolideerde en versterkte Stedenagenda voor de EU tot een operationeel instrument van het handvest.

Met dit nieuwe Handvest van Leipzig verschaft Europa zichzelf een Europees strategisch kader ter ondersteuning van de Europese steden en metropolen, waar 75% van de Europese bevolking woont.

De Territoriale Agenda 2030: 'Een eerlijker en groener Europa'

De Territoriale Agenda 2030: legt de prioriteiten van de lidstaten op het gebied van territoriale ontwikkeling tegen 2030 vast. Deze agenda vervangt de in 2011 aangenomen Territoriale Agenda 2020.

Het nieuwe document vertrekt van de vaststelling dat de ongelijkheden binnen en tussen de Europese gebieden toenemen. Deze niet-duurzame ontwikkeling heeft een kritieke drempel bereikt, waardoor beleidsreacties met een sterke territoriale dimensie vereist zijn. Het document gaat ook uit van de noodzaak van sterke samenwerking en coördinatie tussen alle sectoren, gebieden en bestuursniveaus.

De Territoriale Agenda definieert twee overkoepelende doelstellingen: een rechtvaardig Europa, dat een toekomstperspectief biedt aan alle gebieden en mensen, en een groen Europa, dat de gemeenschappelijke bestaansmiddelen beschermt en de maatschappelijke overgang vormgeeft. Er worden ook zes prioriteiten voorgesteld die voor heel Europa gelden, waaronder circulaire economie en functionele regio's.

De Territoriale Agenda 2030 zal ten uitvoer worden gelegd via proefprojecten gericht op de milieu- en sociale uitdagingen die in het document naar voren worden gebracht. Deze projecten zullen verschillende staten, regio's en steden samenbrengen. Er staan al zes proefprojecten in de steigers, zoals de ontwikkeling van een territoriale visie op het functionele grensoverschrijdende gebied.

Website voor de Territoriale Agenda 2030

In praktijk... 

Het nieuwe Handvest van Leipzig en de Territoriale Agenda 2030 zijn de vrucht van het werk van informele werkgroepen bestaande uit enerzijds experts en anderzijds directeurs van de besturen die instaan voor de ruimtelijke ordening en de stedelijke ontwikkeling in de 27 EU-lidstaten.

De administraties van de drie Belgische gewesten vertegenwoordigen België om de beurt voor een jaar, waarbij het Brussels gewest wordt vertegenwoordigd door perspective.brussels, in nauwe samenwerking met Brussels international en de Delegatie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bij de EU.

Brussel en alle Europese regio's en steden worden aangemoedigd om de beginselen van het nieuwe Handvest van Leipzig en de Territoriale Agenda 2030 uit te dragen en in de praktijk te brengen om de overgang naar een duurzamer en veerkrachtiger Europa te waarborgen.

De Territoriale Agenda 2030 en het Handvest van Leipzig geven perspective.brussels een extra impuls om haar visie vorm te geven: die van een veerkrachtige, inclusieve en duurzame Brusselse regio in het kader van het Gewestelijk Plan voor Duurzame Ontwikkeling (GPDO).